Tema 3

21 Yüzyıl Öğrenci ve Öğretmen Yeterlilikleri

Yirmi birinci yüzyıl içinde meydana gelen bilimsel, teknolojik, sosyal, kültürel gelişmelerin etkisiyle toplumlarda önemli bir değişime uğramaktadır. Bu değişimler etkilerini sadece makro düzeydeki sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel ve eğitim yapılarında değil aynı zamanda aile ve okul gibi küçük yapıları ve bu yapıların içinde bulunan anne-baba, çocuklar, öğrenciler ve öğretmenler üzerinde de etkilerini göstermektedir. Toplumların günümüz koşullarına uyum sağlamaları ve sürdürmeleri için günümüz öğrencilerinin birtakım yeterliliklere sahip olması gerekir. Bu özelliklerden bazıları: Kendi kültürel değerlerini benimsemiş, toplumsal sorunların farkın olan ve bunlara çözümler üretebilen, işbirliği yapabilen, yaratıcı, karar verme, yeni bilgi ve becerilere sahip, bilgi okuryazarı, milli değerlere karşı saygılı, bilimsel araştırmalar yapabilen ve toplumun kalkınmasına katkıda bulunan vb yeterliliklere sahip olmalarını gerektirmektedir. Söz konusu özelliklere sahip bir gençliğin yetiştirilmesi ise ancak eğitim sistemi aracılığıyla gerçekleşebilmektedir (EARGED, 2011: 4-6). Yapılandırmacı eğitim felsefesiyle yukarıda söz edilen değişim ve gelişmeleri eğitim sistemine kazandırmayı hedefleyen yeni programlar geliştirilmeye çalışılmaktadır. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı bu yaklaşımın seçilmesinin temel sebebi sürekli bir değişim içinde olan dünyayı takip edebilecek, üretilen bilgi ve birikime ulaşabilecek ve kullanabilecek, bireysel farklılıkları ne olursa olsun, araştırma-sorgulama, eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme becerileri gelişmiş vatandaşlar yetiştirmek olduğunu belirtmektedir (TTKB, 2005: 8-16).

ISTE (b.t.) içinde yaşadığımız dijital dünyada öğrencilerin etkili öğrenmeler gerçekleştirmeler için bir takım standartlara sahip olması gerektiğini vurgulamıştır. Bu standartları; yaratıcılık ve yenilik, iletişim ve işbirliği, araştırma ve bilgi akışı, eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme, dijital vatandaşlık ve teknoloji kullanımı ve kavramlar şeklinde gruplandırmıştır.

21. yüzyılda karmaşık bilgiler içinden işine yarayanı seçebilen parçaları birleştirebilen, sezgi, empati ve anlayış geliştirmiş, sosyal, kültürel ve siyasal kimlik geliştirmiş öğrencilere ihtiyaç vardır. Bilgi toplumunun hızlı gelişimi toplumun genelinde bilgi seviyesinde artışı hem talep etmekte, hem de kolaylaştırmaktadır. Dolayısıyla, eğitimin sürekliliği ve gereğine inanan bireylere ihtiyaç vardır ( Genç, Eryaman, 2008). 21. yüzyılda eğitimin temel odak noktası; iletişim, yüksek derecede nitelikli problem çözme becerisi, bilimsel ve teknolojik okuryazarlık yeterliliğine sahip öğrenciler yetiştirmektir. (Hesapçıoğlu, 1996, s. 21). Öğrencilerin sürekli gelişen teknoloji ve bilgi toplumunda yeni bilgi ve beceri alanlarında kendini geliştirmesi, problem çözme ve analiz yeteneklerine sahip olması, karmaşık bilgi yığınları içerisinde işine yarayan bilgileri seçebilmesini öğrenmesi gerekmektedir. Bu süreçte, öğretmen merkezli bir eğitim anlayışı yerine öğrenen merkezli bir eğitim anlayışı hayata geçirilerek, öğrencilere 21. yüzyılın yeni bilgi ve becerileri kazandırılmalıdır. (Aytaç, 2003).

İçinde yaşadığımız çağın gerekliliği olarak öğrenenlerin bilgiyi üreten ve yöneten, problemlere çözüm üreten, problemlere farklı bakış açılarından bakabilecek güce sahip olmaları gerekir. 21.yüzyıl da okuryazarlık temel bilgisayar becerilerini de kapsayacaktır. Bilgisayar okur-yazarı kavramı ile birlikte kişi, teknolojiden, teknolojinin boyutlarından, özelliklerinden haberdar olmalı ve internet aracılığı ile bilgiye çok kolay ulaşabilmelidir. İçinde bulunduğumuz çağın bir gereği olarak, öğrenenler; öğrenmeyi öğrenen bir anlayışla karşımıza çıkmaktadır.  Öğrenenler bir olay hakkında geniş boyutlu düşünebilme, farklı fikirleri karşılaştırabilmeli ve bir alandaki problemi çözerken başka alandaki bilgilerini kullanabilme becerisini kazanmalıdır. Öğrenciler sınırlıda olsa farklı söylemler hakkında bilgi sahibi olmalı ve bunlara eleştirel olarak bakabilmelidir.  (Öznacar,2010).

21. yüzyıl bilgiye hükmedenlerin egemen olduğu bir çağ olacaktır. Bu çerçevede eğitim programları bilgiyi tüketen değil üreten, sorumluluk alabilen, bağımsız, aktif, iletişim becerisi yüksek ve işbirliği yapabilen öğrenciler yetiştirmek zorundadır(Elkatmış, 2014). 21. yüzyıl eğitim amaçları içinde öğrencilerin bilgiye nasıl ulaşacakları ve bu bilgileri edindikleri becerileri ile uygulayarak nasıl kullanacaklarına ilişkin beceriler önem kazanmıştır. Öğrencilerin gerçek yaşamla baş edebilmeleri için; sorgulayan, araştıran, keşfeden ve hayata geçiren bireyler olarak eğitilmesi gereklidir (Tok, Sevinç 2010).

21. yüzyıl öğretmenleri olarak bizler öğrenciye rehberlik eden, bilgiyi direk olarak veren değil de öğrencini bulmasını sağlayan, öğrencilere karşı saygılı, hoşgörülü olan, derslerde teknoloji etkin olarak kullanmakla kalmayıp diğer branş öğretmenlerine de örnek olmak, dersleri destekleyici etkileşimli materyaller tasarlayan, alanında uzman olan, kendini sürekli geliştiren, yeniliklere açık olan, derslerde öğrenciyi aktif kılacak yöntemlere ağırlık veren birer öğretmen olmalıyız.

Öğretmen; toleranslı, sabırlı, yaratıcı, arkadaşça ve esnek olmalıdır. Çağın öğretmeni, şeffaf, açık kafalı, evrensel kültür, ekonomi, enerji ve çevre sorunlarına duyarlı olmalıdır. İletişimi güçlü olmalı, iyi bir konuşmacı olduğu kadar, iyi bir de dinleyici olmalıdır. Entelektüel etkinliklere açık, ancak rutinci ve çok tekrarlayıcı olmaktan da kaçınmalıdır (EARGED, 2011: 4-6). 21.yüzyıl öğretmeni öğrenciyi, Eğitim-Öğretim etkinliğinin tam merkezine yerleştirmeli, ezbere  dayalı tekniklerden kesinlikle kaçınmalıdır. Öğretmen, ulusal dil ve kültürü, kıskançlık derecesinde korumalı, ulusal tarih ve değerlerin bilincinde olmalı, bunlardan olumlu çıkarmalarda bulunabilmelidir. Öğretmen, sıcak bir öğrenme iklimini, soğuk bir öğrenme iklimine dönüştürmemek için öğrencilerinin, hayal gücü, düşünce, mizah oyun ve hobilerini asla küçümsememelidir (Saçlı, 2005: 43).

Öğretmen olarak bizler öğrencilerin sosyal, girişimci, yaratıcı, işbirliği yapabilmesine fırsat veren etkinlikler yapmalıyız. Öğrenci hata yaptığı zaman onun bu hatasını öğrencini kişiliğini hedef alacak şekilde konuşmalar yapmamalıyız. Öğrencileri yeri geldi mi arkadaş gibi onların sorunların dinlemeli ve elimizden geldiğince onlara yardımcı olmalıyız. Sınıfta bulunan bütün öğrencilere eşit ölçüde yaklaşmalıyız. Öğrenciler bir hata yaptığı zaman onlar direk yargılama yerine sorunun kaynağın araştırmalıyız. Öğretmen yaptığı, yapacağı tüm hal ve hareketlerle öğrencilere örnek bir model olmalıdır. Öğretmen sınıf yönetimi konusunda da gereken yeterliliklere sahip olmalıdır. Sınıfın yönetimini öğrencilerle belirlediği kurallar doğrultusunda sağlamalıdır. Öğretmen yeri geldiğinde bazı öğrenci davranışlarını görmezden gelebilir bazılarına ise gereken dönütü verebilir. Bu davranışlar yapılma sıklığı veya dersin işlenişini engelleyecek durumlara göre değişir. Sınıf yönetimini sağlamanın en etkili yolu tüm öğrencileri aktif bir şekilde derse dahil etmektir. Ayrıca öğretmen zaman yönetimi de iyi bir şekilde sağlamalıdır. Çünkü zaman yönetimi dersin etkili bir şekilde işlenmesinde oldukça önemlidir. Zamanı iyi bir şekilde kullanamayan öğretmen dersin konuları yetiştiremez yetiştirse bile öğrencileri derse aktif bir şekilde katılımlarını sağlamadan dersi verimsiz şekilde işler ve geçer. Buda ders sürecini olumsuz etkiler. Öğretmen değerlendirme yaparken bazı kriterleri göz önünde bulundurmalıdır. Öğretmen eğer sınav yapmışsa bu sınavın değerlendirmesini yapmadan bir cevap kağıdı hazırlamalı ve öğrencilerin isimlerine bakamadan kağıtları okumalıdır. Bu şekilde iyi bir değerlendirme yapmış olur. Öğretmen dersi bir proje yaptırarak değerlendirme yapacaksa burada hem süreci hem de ortaya çıkan ürünü değerlendirmelidir. Buradan yola çıkarak öğretmen kullandığı yöntem, teknik ve materyale uygun bir değerlendirme yapmalıdır.

Kaynaklar

·         Günüç, S., Odabaşı, H. F., & Kuzu, A. (2013). 21. Yüzyıl Öğrenci Özelliklerinin Öğretmen Adayları Tarafından Tanımlanması: Bir Twitter Uygulaması/The Defining Characterıstıcs of Students of The 21st Century By Student Teachers: A Twitter Activity. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 436-455.

·         Einstein, A. GELECEĞİN ÖĞRENEN PROFİLİ Ayşen ÖZNACAR Öğretmen Akademisi Vakfı Kısmi Zamanlı Eğitmen “Bildiklerimizi zannettiklerimiz, öğrenebileceklerimizin önündeki en büyük engeldir”.

·         Elkatmış, M. (1997). İlköğretim Programlarının Yurttaş Profili. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 01-13.

·         Emel, T. O. K., & SEVİNÇ, M. BAŞARILI ZEKA KURAMINA DAYALI EĞİTİM UYGULAMALARI.

·         Genç, S. Z., & Eryaman, M. Y. (2008). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigmasi. Sosyal Bilimler Dergisi, 89-102.

·         Özdemir, A. Ş., & Çanakçı, O. (2005). Okul Deneyimi I dersinin öğretmen adaylarının öğretim-öğrenme kavramlarına ve öğretmen-öğrenci rollerine bakış açıları üzerindeki etkileri. İlköğretim online, 4(1).

·         MEB 21. yüzyıl öğrenci profili. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015, http://www.meb.gov.tr/earged/earged/21.%20yy_og_pro.pdf

·         Saçlı, Ömer Asım (2005). “21. Yüzyıl Türkiyesi’nin Öğretmenini Yetiştirmek”, Eğitime Bakış 3, 42- 45.

NOT: Yorum yaparken Tema 3 tıklayarak yorumlarınızı yapabilirsiniz.